تولید ناخالص داخلی GDP

تولید ناخالص داخلی به زبان ساده یعنی ارزش تمامی کالاها و خدماتی که در یک بازه زمانی مشخص  در  یک کشور تولید می شود. دقت کنید که عبارت “داخل مرزهای یک کشور” در این تعریف اهمیت بسیاری دارد. برای مثال کالاها و خدماتی که توسط اتباع ایرانی در سایر کشور های دنیا تولید می شوند، جزو تولید ناخالص داخلی به حساب نمی آیند و تنها کالاهایی جزوی از Gdp هستند که داخل مرز ایران به تولید برسند. این تولید هم می تواند توسط تولیدکنندگان ایرانی انجام شود و هم تولیدکنندگانی از دیگر کشور ها در ایران مشغول به تولید هستند. همچنین این شاخص در فارکس و سایر بازار های مالی همانند دیگر شاخص ها نظیر شاخص نرخ بیکاری و شاخص قیمت تولید کننده و مصرف کننده و… مورد توجه معامله گران می باشد. 

از سه روش جهت محاسبه تولید ناخالص داخلی رایج در کشور ها استفاده می شود :

روش اول، محاسبه Gdp از طریق ارزش تولید یا به عبارت دیگر جمع ارزش افزوده است. در کشور ما برای محاسبه Gdp این روش به کار می رود. در این روش اگر در خط تکامل و تبدیل کالاهای واسطه ای به کالای نهایی بخواهیم ارزش هر محصول را جداگانه حساب کنیم، در نهایت ارزش تولید داخلی بیش از مقدار واقعی آن به دست می آید. برای جلوگیری از این خطا باید به جای محاسبه ارزش هر محصول و جمع آن با سایر مراحل تولید، ابتدا در مراحل مختلف ارزش جدیدی که به تولید رسیده است را محاسبه کنیم و سپس آنها را باهم جمع کنیم.

روش دوم روش مخارج است. ارزش تولید کل در اقتصاد با ارزش مخارج کل مساوی است. پس می توان با محاسبه مخارج کل واحد های اقتصادی به Gdp رسید.

روش سوم نیز روش درآمد است. می دانیم که ارزش افزوده در بین عوامل تولید در قالب درآمد توزیع می شود. پس با محاسبه درآمد به دست آمده از عوامل تولید می توانیم به Gdp برسیم.

Gdp انواع و کاربرد های گوناگونی دارد که در ادامه به آنها اشاره می کنیم. 

Gdp اسمی : برای اینکه بیشتر این نوع از Gdp را درک کنید مثالی می آوریم. در سال ٢٠١۵ میزان Gdp در کشور آمریکا حدود ١٨ تریلیون دلار محاسبه شد. این مقدار در واقع نشان‌ دهنده میزان اسمی Gdp در آمریکا است، نه میزان واقعی. زیرا این مقدار خام است و مقدار افزایش قیمت هم در آن لحاظ می شود. 

Gdp واقعی : برای مقایسه خروجی اقتصاد در هر سال نسبت به سال دیگر، لازم است تاثیرات تورم از محاسبات خارج شود. به این منظور تولید ناخالص داخلی واقعی در کشور ها اندازه گیری می شود.  برای محاسبه Gdp واقعی از شاخص ضمنی قیمت بهره می گیرند. 

نرخ رشد : میزان افزایش خروجی های اقتصاد که در دوره سه ماهه یک کشور رخ می دهد، نرخ رشد Gdp است. این نرخ مشخص کننده شتاب رشد اقتصاد کشور است. 

سرانه تولید ناخالص داخلی : بهترین راه برای سنجش و مقایسه کشور ها از نظر میزان Gdp در دوره های زمانی مختلف و پیشرفت اقتصادی، سرانه Gdp است، زیرا جمعیت برخی کشور ها، دلیل خروجی های اقتصادی بزرگ آنهاست. بنابراین سرانه Gdp به مقایسه ای صحیح و عادلانه با در نظر گرفتن جمعیت کمک می کند. محاسبه آن از طریق تقسیم میزان واقعی Gdp بر جمعیت کشور به دست می آید.

هرچه کالاها و خدمات بیشتری در یک دوره زمانی در داخل مرزهای یک کشور تولید شوند، ارزش پولی بیشتری از آنها به وجود می آید و در نهایت تولید ناخالص داخلی نیز افزایش می یابد. بنابراین افزایش یا کاهش میزان Gdp به بنگاه های اقتصادی و میزان تولید کشور ها بستگی دارد. البته میزان دسترسی به مواد اولیه کالاهای تولیدی، در Gdp بی تاثیر نیست. Gdp از این جهت که تاثیرات زیادی بر اقتصاد کشور دارد، دارای اهمیت زیادی می باشد و محاسبه آن باید با دقت بالایی انجام شود. هرچه تولید در یک دوره زمانی افزایش پیدا کند، gdp بیشتری نیز خواهیم داشت و نیاز به دقت بیشتری برای محاسبه این مقدار داریم.

تولید ناخالص داخلی کشورها از آن جهت که ارزش پول موجود را متناسب با کالاها و خدمات تولیدی افزایش می دهد، دارای اهمیت است و هرچه میزان این ارزش پولی بیشتر باشد، برای اقتصاد کشور مفیدتر خواهد بود. به همین دلیل است که Gdp عملکرد اقتصادی کشور ها را نشان می دهد و می توان این شاخص را معیار مقایسه قدرت اقتصادی کشور ها دانست. اقتصاد کشور هایی مثل آمریکا که Gdp بالایی دارند از وضع مطلوبی برخوردار است. بنابراین یکی از دلایل اینکه آمریکا قدرت اول و برتر اقتصاد جهان است، سطح تولید ناخالص داخلی مناسبی است که این کشور دارد. همچنین کشور هایی مثل موزامبیک و مالاوی که Gdp پایینی دارند، از اقتصاد ضعیفی برخوردارند.

رتبه اول بیشترین میزان Gdp در سال ٢٠٢٠ همان طور که انتظار می رود، در اختیار ایالت متحده آمریکا می باشد. میزان Gdp در آمریکا چیزی حدود ٢١ میلیون دلار بوده است. چین و ژاپن به ترتیب با ١۴ میلیون دلار و ۵ میلیون دلار، در رتبه های دوم و سوم میزان Gdp قرار می گیرند. همانطور که میدانید این کشور ها قدرت های اقتصادی برتر جهان هستند. آلمان، هند، بریتانیا، فرانسه، ایتالیا، برزیل و کانادا به ترتیب رتبه های چهارم تا دهم را در اختیار دارند. کشور ما ایران در سال ٢٠٢٠ چیزی حدود ۵٨۶٠٠٠ دلار تولید ناخالص داخلی داشته است و در رتبه ٢١ ام قرار می گیرد.

طبق آمار موجود از میزان تولید ناخالص داخلی کشورها در سطح جهان، کشور تووالو با 45 دلار در انتهای فهرست قرار دارد. کشور های کیریباتی و جزایر مارشال نیز در دو رتبه بالاتر از کیریباتی قرار می گیرند و از Gdp مناسبی برخوردار نیستند. همچنین این کشور ها در مقایسه های اقتصادی جهانی حرفی برای گفتن ندارند.