بازار مالی و معرفی انواع بازارها

بازار مالی چیست ؟ 

بازارهای مالی (Financial markets) نقشی اساسی در تسهیل عملکرد اقتصاد یک جامعه ایفا میکنند. به بیان ساده تر انواع بازارهای مالی  سیستمی‌ ایجاد می‌کنند که افراد دارای سرمایه ی مازاد ، می توانند به عنوان سرمایه‌گذار، سرمایه ی خود را در اختیار کسانی قرار دهند که برای کسب و کار خود به این پشتوانه مالی احتیاج دارند. بازارهای مالی از طریق عرضه ی اوراق و اسناد بهادار، امکان سرمایه‌گذاری و دریافت دارایی مالی را برای افراد فراهم می کند.

آیا می توانید بازار مالی را تعریف کنید؟ بازارهای مالی به مکانها و فرایندهایی گفته می شود که تجارت دارایی های مالی بین سرمایه گذاران را تسهیل می کند. بازارهای مالی به عنوان نهادی تعریف می شوند ، مانند بانکی که می توان از آن پول قرض گرفت.

خوب است به این نکته توجه کنیم که دارایی‌هایی مانند املاک، اتومبیل و… دارای ماهیت فیزیکی هستند، اما دارایی‌های مالی همانطور که پیش‌تر نیز گفته شد، شامل اوراق قرضه و سهام بوده و ماهیت فیزیکی ندارند .

 

 

انواع بازار مالی

در یک تقسیم‌ بندی کلی بازارهای مالی به 9 دسته مختلف تقسیم می شوند که در ادامه به توضیح هر یک می‌پردازیم :

بازار سهام

بازار سهام یکی از انواع مهم بازارهای مالی است. آیا می توانید این بازار مالی را تعریف کنید؟ بازار سهام مکانی است که سهام شرکتهای عامیانه در آن معامله می شود. بازار اصلی جایی است که شرکت ها در یک عرضه اولیه سهام عمومی را در اختیار عموم قرار می دهند تا سرمایه جمع کنند. بنابراین ، محل اجتماع خریداران و فروشندگان سهام است.ساده ترین راه برای خرید سهام در هر کشور از طریق کارگزاری های آنلاین انجام می شود. پس از افتتاح و تأمین اعتبار حساب خود ، می توانید سهام شرکت های عام رو را از طریق وب سایت کارگزار در عرض چند دقیقه خریداری کنید.

بازار سهام (Stock Market) برای اکثر سرمایه‌ گذاران بازاری شناخته شده است . در این بازار مالی امکان خرید و فروش سهام مالکیت شرکت‌های عام وجود دارد. افراد می توانند از دو روش افزایش قیمت سهام و یا دریافت سود سهام، سرمایه اولیه خود را افزایش می‌دهند.

بازار بدهی (اوراق قرضه)

بازار اوراق قرضه (Bond Market) که در ایران با نام اوراق مشارکت شناخته می‌شود، از ارزش بالاتری نسبت به بازار مالی سهام برخوردار است .

به وسیله بازار بدهی میتوان از سرمایه‌گذاران برای شرکت‌ها و یا واسطه‌های مالی سرمایه جذب کرد. سیستم بازار اوراق قرضه بدین صورت است که به طور منظم، در زمان‌های مشخص و طبق قرارداد منعقد شده درصدی از سود سرمایه را به فرد سرمایه‌گذار پرداخت کرده و پس از سررسید بدهی، اصل میزان بدهی به صاحب سرمایه برگردانده می‌شود. با سیستم این بازار مالی هم می توان بیان کرد در ازای سرمایه ، شرکت یک کوپن سود پرداخت می کند که نرخ سود سالانه پرداخت شده برای یک اوراق قرضه است که به عنوان درصدی از ارزش اسمی بیان می شود. شرکت سود را در فواصل از پیش تعیین شده (معمولاً سالانه یا شش ماهه) پرداخت می کند و اصل آن را در تاریخ سررسید پس می دهد و وام را خاتمه می دهد.

5 نوع از اوراق قرضه شامل

اوراق خزانه داری آمریکا،اوراق پس انداز،اوراق قرضه آژانس،اوراق قرضه شهرداری،اوراق مشارکت

اوراق قرضه، اوراق خزانه و گواهی سپرده از متداول‌ترین نمونه‌های مورد معامله در بازار بدهی هستند، اما انواع کمتر شناخته شده‌ای همانند

MBS: Mortgage-Backed Securities

CDO: Collateralized debt obligations

نیز در این بازار معامله می‌ شوند.

بازار پول

یک نوع بازار مالی غالباً بازار پول (Money Markets) که بر پایه تجارت با سررسید کوتاه مدت (کمتر از یک سال) و همچنین بهره به نسبت کمتر فعالیت می‌کند. بازارهای پول سطح بالایی از امنیت برای سرمایه‌ گذاران را دارند و دارای دو سطح کل و جزء هستند.

بازار پول شامل دارایی هایی مانند اسناد خزانه داری ، گواهی سپرده از بانک ها و یا اوراق تجاری از شرکت ها که در واقع اینها سرمایه گذاری های نقدی است که می تواند در هر زمان ،درست مثل حساب جاری پس گرفته شود .

سطح ریسک و بازده آن بسیار کم است و نرخ آنها کمتر از تورم پس از مالیات است. 

بازار سرمایه

بازار سرمایه (Capital Market) در مقابل بازار پول قرار گرفته است و اوراق بهادار با سررسید بیش از یک سال در این بازار معامله می‌شوند. بازار سرمایه دارای دو دسته بازار اولیه و بازار ثانویه است.

بازار اولیه

بازار مالی اولیه زمانی شکل می‌گیرد که دارایی برای اولین بار به فروش برسد. در بازار اولیه شرکت‌ها سرمایه خود را از راه فروش مستقیم سهام تامین می‌کنند. فروش سهام از طریق پذیره نویسی توسط مراکز تعبیه شده برای این کار صورت می‌گیرد.

بازار ثانویه

دارایی که در مرحله پذیره نویسی است و قصد فروش آن را داریم، باید در بازار ثانویه به فروش برسد. اوراقی که در بورس معامله می‌شوند از نوع ثانویه هستند. این اوراق در بورس بین سرمایه‌گذاران جا به جا شده و شرکت نقشی در معامله آن سهام ندارد.

بازار بورس

در بازار بورس، کالا و یا اوراق بهادار معامله می‌شود. بازار مالی بورس دارای مرکزیت است و داد و ستد کنندگان توسط آن مکان مرکزی باهم در ارتباط قرار می‌گیرند.

بورس اوراق بهادار سهام کارگزاران سهام را برای تجارت سهام شرکت ها و سایر اوراق بهادار تسهیل می کند. سهام فقط در صورتی که در بورس وارد شود قابل خرید یا فروش است. بنابراین ، محل اجتماع خریداران و فروشندگان سهام است.

بازار خارج از بورس

بازار مالی خارج از بورس (Over The Counter Market OTC) یک بازار غیر متمرکز است. این بازارها مکان فیزیکی نداشته و تجارت در آن ها الکترونیکی است. تعداد شرکت های فعال در بازار خارج از بورس به نسبت کمتر از فعالان بازار بورس است. قوانین وضع شده در این بازار به موجب توافق هایی است که بین طرفین معامله صورت میگیرد. 

بازار فارکس

از دیگر انواع بازارهای مالی می توان به بازار مالی جهانی فارکس اشاره کرد. این بازار بزرگترین بازار در جهان است و روزانه بطور متوسط بیش از 6.6 تریلیون دلار در آن جا به جا می‌شود.

بازار فارکس (Forex) از ترکیب دو کلمه Foreign و Exchange تشکیل شده است. همانطور که از نام آن نیز مشخص است در این بازار تبادل ارز صورت می‌گیرد. البته لازم به ذکر است که کارگزاری‌های بازار مالی فارکس تنها به معامله ارز نمی‌پردازند؛ اوراق بهادار، طلا، نفت، ارزهای دیجیتال و… نمونه‌هایی دیگر از دارایی‌هایی هستند که هر روزه در بستر بازار فارکس و توسط کاربران معامله می‌شوند.(در مطلب بازار فارکس چیست و چگونه کار می کند به تشریح بیشتر این بازار مهم پرداخته ایم .)

کارگزاری نیکس نیز یک کارگزاری یا بروکر فارکس است که با ارائه ی خدمات مالی، به ویژه برای ایرانیان، فعالیت می کند و امکان تجارتی مطمئن را برای کاربران ایرانی فراهم آورده است. 

در مقاله بورس یا فارکس به مقایسه این دو بازار پرداخته شده. 

 

 

کاربرد بازارهای مالی

آیا می دانید بازار مالی چه کارکردهایی دارد؟ با توجه به توضیحاتی که تا این قسمت از مقاله مطالعه کردید توابع مختلفی وجود دارد که بازارهای مالی انجام می دهند. این توابع شامل تعیین قیمت هایی است که بازارهای مالی در کشف قیمت انواع ابزارهای مالی کمک می کنند ، فرصتی برای سرمایه گذاران مختلف برای خرید یا فروش ابزار مالی مربوطه به ارزش منصفانه که در بازار غالب است، ارائه انواع اطلاعات به بازرگانان ، و تقسیم ریسک و غیره. 

 

 

بازار پولی و مالی چیست ؟

بازار پول یکی از انواع بازارهای سرمایه است که خود زیرمجموعه بازار مالی است. بازار پولی و مالی در هر کشور با حضور موثر در چرخه اقتصاد، نقش پررنگی در عملکرد اقتصادی جوامع ایفا می کنند. افرادی که در این بازار فعال هستند اغلب سرمایه گذارانی هستند که به قصد سود گرفتن از بازار، پول مازاد خود را سرمایه گذاری می کنند. علاوه بر این شرکت ها و موسسات مختلف به قصد تامین نیازهای مالی خود که برای رشد تجارت آنها ضروری است، به این بازارها ورود می کنند. این چرخه و فرایند پوشش دهنده منافع هردو طرف است و همچنین اقتصاد کشور را رشد می دهد. 

 

 

بازار مالی و سرمایه چیست ؟ 

بازارهای مالی مکان هایی هستند که افراد در آنها هرگونه تراکنش مالی انجام می دهند. بازارهای مالی انواع مختلفی دارند که مهمترین آنها بازار سرمایه است. بازاری که افراد برای مدت طولانی تری یعنی بیش از یک سال در آن سرمایه گذاری می کنند، بازار سرمایه نامیده می شود. در بازار سرمایه موسسات مالی مختلف از افراد پول جمع می کنند و برای مدت طولانی تری آن را سرمایه گذاری می کنند.

 

 

بازارهای مالی جهانی چیست ؟

حتی گذراترین بررسی روندهای عمده اقتصادی بین المللی در چند دهه گذشته نشان می دهد که تغییرات انقلابی در بازار مالی جهانی رخ داده است. در طول دهه‌ های 1950 و 1960، مؤسسات مالی و ساختارهای نظارتی آنها در کشورهای صنعتی بزرگ در انزوای نسبی از تحولات خارجی تکامل یافتند. در آن سال ها، اکثر کشورها از جمله ایالات متحده محدودیت هایی را برای جابه جایی سرمایه بین المللی اعمال کردند. توافقنامه‌ های نهادی بین‌المللی بزرگ پس از جنگ جهانی دوم، مانند قرارداد برتون وودز و موافقت‌ نامه عمومی تعرفه‌ ها و تجارت، تجارت جهانی در بازار مالی را آزاد کردند، اما کمک چندانی به آزاد کردن حرکت سرمایه بین‌المللی نکردند. پس از نابسامانی های مالی دهه 1930، بسیاری این سوال را مطرح کردند که آیا جریان سرمایه آزاد و بازارهای سرمایه آزاد شده حتی مطلوب هستند یا خیر. در صندوق بین‌المللی پول، تعهدات اساسی کشورهای عضو منحصراً در چارچوب پرهیز از محدودیت در پرداخت‌های حساب جاری بود: یعنی پرداخت برای تجارت کالا، خدمات بین‌المللی، درآمدها و پرداخت‌های سرمایه‌گذاری، حواله‌ها، و نقل و انتقالات رسمی دولتی در همین حال، قوانین و فلسفه در رابطه با معاملات سرمایه بسیار متفاوت بود: بسیاری از کشورها انتقال سرمایه به بیرون را محدود کردند که دلیل آن ترجیح بر سرمایه گذاری داخلی یا پیشگیری از فشار نزولی بر نرخ ارز بود. 

آن وضعیت و آن دیدگاه ها در دهه 1970 به طرز چشمگیری تغییر کرد و سرعت تغییر در دهه 1980 شتاب گرفت تعامل چندین نیروی قدرتمند باعث ایجاد جریان های عظیم سرمایه در سراسر مرزهای ملی شده است. در عین حال، ساختار و عملکرد هر بازار مالی جهانی نیز متحول شده است. امروزه بازارهای مالی جهان به شدت یکپارچه شده اند و معاملات به طور فزاینده ای پیچیده شده اند. این پدیده ها در فهرست بندی متقابل اوراق بهادار در چندین کشور، پوشش ریسک بین کشوری و تنوع پرتفوی، و تجارت 24 ساعته ابزارهای مالی در بورس های سراسر جهان منعکس می شود.

بسیاری از کانال های مورد استفاده برای تراکنش های مالی در بازار مالی نیز تغییر کرده اند. تغییر نسبتاً عمده ای از بانک ها به واسطه های مالی غیربانکی مانند کارگزاری ها، شرکت های اوراق بهادار، شرکت های بیمه و صندوق های بازنشستگی صورت گرفته است. همچنین تغییر از وام به اوراق بهادار و افزایش استفاده از مراکز مالی خارجی صورت گرفته است. بعلاوه، استفاده از ابزارهای مالی جدید و به ویژه محصولات مشتقه (مانند اختیارات مالی، قراردادهای آتی، و سوآپ نرخ بهره، ارزهای خارجی، سهام، اوراق قرضه و کالاها) افزایش یافته است. این ابزارها برای پاسخگویی به نیازها و ترجیحات مشتریان مختلف، از جمله تمایل آنها به پوشش ریسک در محیطی با نوسان نرخ ارز، نرخ بهره، قیمت سهام و قیمت کالاها ایجاد شده است.

تغییرات بی سابقه در بازارهای مالی جهانی مانند بازار مالی فارکس پیامدهای مهمی بر سیاست های عمومی و جمع آوری داده ها داشته است. به دلیل جابجایی سرمایه بین المللی، سیاست ها و تحولات سایر کشورها به طور فزاینده ای بر عملکرد اقتصادی داخلی تأثیر می گذارد. در نتیجه، نیاز به اطلاعات در مورد محیط مالی جدید و در حال ظهور جهانی وجود دارد.

 

 

بازار سرمایه چیست ؟

بازار سرمایه نوعی بازار مالی است که خریداران و فروشندگان در آن به تجارت اوراق بهادار مالی مانند اوراق قرضه، سهام و غیره می پردازند. خرید یا فروش توسط شرکت کنندگانی مانند افراد و موسسات انجام می شود.

بازارهای سرمایه به هدایت وجوه مازاد از پس انداز کنندگان به مؤسسات کمک می کنند و سپس آنها را برای استفاده مولد سرمایه گذاری می کنند. به طور کلی، این بازار بیشتر در اوراق بهادار بلند مدت معامله می شود.

 

 

بازار مالی ایران

در سال 2019، بازار سهام ایران بهترین بازار سهام در جهان بود. در طول سال، ارزش این بازار از نظر دلاری دو برابر شد و سرمایه بورس تهران از مرز 300 میلیارد دلار گذشت. با این حال، در حالی که بازارهای سهام در حال رسیدن به بالاترین حد تاریخی بودند، اقتصاد ایران در رکود باقی ماند زیرا تحریم ها همچنان مانع رشد اقتصادی می شدند.

بخشی از دلیل اینکه چرا سهام در حالی که اقتصاد رو به افول بود افزایش یافت این است که تحریم ها سرمایه گذاری ایرانیان در خارج را دشوار می کند. افراد با ارزش خالص بالا و شرکت‌های دارای پول نقد به دنبال راه‌هایی برای سرمایه‌ گذاری وجه نقد خود، به‌ ویژه به عنوان پوششی در برابر تورم و عدم اطمینان عمومی اقتصادی هستند. 

نزدیک به 700 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس که یک بازار خرده فروشی است، وجود دارد. در این میان، شرکت‌ های صنعتی، به‌ ویژه آن‌هایی که سهم زیادی از بازار مالی داخلی یا بازار صادراتی قابل توجهی دارند، عملکرد ویژه‌ای داشته‌ اند. تولیدکنندگان مواد شیمیایی، فولاد، شیشه، شوینده‌ها، داروها و محصولات غذایی از جمله شرکت‌ هایی هستند که در شرایط سخت اقتصادی سودهای خوبی به دست آورده‌ اند. 

بخشی از دلیل عملکرد قوی بازار، افزایش تعداد سرمایه گذاران خرد بوده است. ایرانیان عادی به مصرف کنندگان محصولات مالی علاقه مندتر می شوند که اغلب با کمک دولت است. از سال 2006، ایران «سهام عدالت»، سهامی که سود سهام پرداخت می‌ کند در شرکت‌های دولتی، برای خانوارهای کم‌ درآمد به عنوان راهی برای توزیع مجدد ثروت منتشر کرده است. سال گذشته برنامه ای برای امکان معامله این سهام در بازار مالی بورس آغاز شد. از یک طرف، این حرکت باعث تقویت بازاری شد که در حال حاضر بیش از حد گرم شده بود. از سوی دیگر، این حرکت به گسترش دسترسی طبقه کارگر به سرمایه گذاری در بازار سرمایه کمک کرد. بر اساس برخی برآوردها 50 میلیون ایرانی تازه وارد در بازار سرمایه شده اند. اینکه آیا این حرکت سیاست خوبی بوده است، قابل بحث است، اما آنچه واضح است این است که تعداد سرمایه گذاران خرد در ایران افزایش قابل توجهی داشته است. 

سرمایه گذاران خارجی تاکنون نقش کمرنگی در توسعه بازار مالی ایران داشته اند. در سال 2016، پس از لغو تحریم های بین المللی، تعداد انگشت شماری از سرمایه گذاران صندوق‌هایی تأسیس کرد تا در معرض داستان ایران قرار بگیرد. اما هیچ سرمایه گذار نهادی عمده ای در سهام ایران سرمایه گذاری نکرده است. از این نظر بازارهای سرمایه ایران بی نظیر هستند. آنها بدون سرمایه گذاری خارجی قابل توجه، بالغ تر و پیچیده تر می شوند. البته مدیران دارایی های ایرانی یک بازی طولانی را انجام می دهند و زمینه را برای هجوم نهایی سرمایه های خارجی آماده می کنند. اما تا آن زمان، بازارهای سرمایه ایران به توسعه خود ادامه خواهند داد و ابزار مهمی برای شرکت ها برای تامین مالی توسعه خود ایجاد می کنند. 

 

 

بازار مالی جدید چه بازاری است ؟ 

بازارهای مالی یک جزء حیاتی در سیستم اقتصادی هستند. این موتوری است که اقتصاد را به حرکت در می‌ آورد و بستری است که در آن واحدهای مازاد با واحد های کسری مواجه می‌شوند و انواع مختلف توافق‌های مالی را مذاکره می‌کنند. بنابراین هدف از توسعه بازار و وجود بازارهای مالی جدید افزایش توانایی بازارهای مالی برای عمل موثر به عنوان یک واسطه است. حتما تا به حال متوجه شده اید یک بازار مالی چه کارکردهایی دارد. بازار کارآمد، بازاری است با عمق و وسعت مناسب، یعنی در سمت عرضه، طیف وسیعی از ابزارهای مالی وجود دارد که انتخاب های ناشران، ریسک های اعتباری و غیره را برای ارضای همه طبقات تقاضای دارایی ارائه می دهد.

توجه به ظهور سیستم‌های تجارت الکترونیک ، بازارهای مالی اکنون می‌ توانند به روش‌های مختلفی ساختارمند شوند. از لحاظ تاریخی، این مکان‌ ها مکان‌ های ملاقات فیزیکی بودند که در آن معامله‌ گران با یکدیگر تماس چهره به چهره داشتند و معاملات بر اساس قیمت‌هایی که در کف بازار «فرار می‌کردند» رخ می‌ داد. امروزه بسیاری از بازارهای مالی این بعد انسانی را از دست داده اند. در عوض، قیمت‌ها در شبکه‌ ای از صفحه‌ نمایش رایانه نمایش داده می‌ شوند و دارایی‌ ها با کلیک ماوس رایانه یا اصلاً بدون دخالت انسان خرید و فروش می‌شوند. بازار مالی جدیوبه طور فزاینده ای مجازی شده است، زیرا نزدیکی فیزیکی بین معامله گران دیگر برای شروع تجارت دارایی ها ضروری نیست. 

 

 

سخن پایانی 

بازار مالی مکانی است که در آن افراد درگیر هر نوع تراکنش مالی هستند. بازارهای مالی بسترهایی هستند که خریداران و فروشندگان در خرید و فروش محصولات مالی مانند سهام، صندوق های سرمایه گذاری، اوراق قرضه و غیره مشارکت دارند. انواع مهم آن شامل بازار پول، سهام، بدهی و سرمایه می شود. 

بازارهای مالی نقدینگی ایجاد می‌کنند که به کسب‌ و کارها اجازه می‌ دهد تا رشد کنند و کارآفرینان بتوانند برای سرمایه‌ گذاری‌های خود پول جمع‌ آوری کنند. آنها با در دسترس قرار دادن اطلاعات عمومی در اختیار سرمایه گذاران و معامله گران، ریسک را کاهش می دهند. این بازارها با ایجاد اعتماد به سرمایه گذاران، اقتصاد را آرام می کنند. اعتماد سرمایه گذاران نیز اقتصاد را تثبیت می کند.

با اطلاعاتی که در این مقاله ارائه شد اکنون می توانید به راحتی بازار مالی را تعریف کنید. اکثر مردم هنگام صحبت در مورد بازارهای مالی به بازار سهام فکر می کنند. آنها متوجه نیستند که انواع مختلفی وجود دارد که اهداف متفاوتی را انجام می دهند. بازارها برای کمک به افزایش نقدینگی محصولات متنوعی را مبادله می کنند. هر بازار برای ایجاد اطمینان در سرمایه گذاران به یکدیگر متکی است. به هم پیوستگی این بازارها به این معناست که زمانی که یکی از آنها آسیب می بیند، بازارهای دیگر نیز واکنش نشان می دهند. برای مثال رویدادهای موثر در بازار مالی فارکس می تواند بر بازار بورس نیز تاثیر گذار باشد. 

نظرات خود را در رابطه با مبحث بازارهای مالی برای بنویسید و ابهامات مطرح شده در این زمینه را با مراجعه به مشاورین نیکس رفع نمایید.