تفاوت پایه پولی و نقدینگی

در بالاتر عنوان شد که برای درک مفهوم تفاوت پایه پولی و نقدینگی تک به تک مفاهیم حجم نقدینگی و پایه پولی که هر دو از مفاهیم پایه در اقتصاد هستند را بررسی می کنیم. 

پایه پولی به میزان نقدینگی در گردش در اقتصاد یک کشور اشاره دارد که متشکل از دو بخش ارز در گردش و ذخایر بانکی می باشد.

 ارز در گردش غالبا به اسکناس ها وسکه های عمومی اشاره می کند همان  پولی که ما در زندگی روزمره خود از آن استفاده می کنیم و  ذخایر بانکی نیز سپرده های نقدی می باشند که نهادهای مالی در حساب های خود در بانک مرکزی نگهداری می کنند. یکی از ابزاری که در بررسی وضعیت پایه پولی و نقدینگی به ما کمک می کند، نمودار پایه پولی است.

  نمودار پایه پولی  به ما کمک می کند تا از وضعیت پایه پولی مانند رشد پایه پولی یا کاهش آن با اطلاع شویم. 

 با این توضیحی که در خصوص پایه پولی عنوان شد بهتر متوجه تفاوت پایه پولی و نقدینگی می شویم ولی بهتر است که نقدینگی را نیز بررسی کنیم. با ما همراه باشید. 

در کل اگر بخواهیم نحوه محاسبه سود و ضرر را در معاملات مختلف توضیح دهیم باید بگوییم که مثلاً در معامله جفت ارزها باید یک معامله خرید یا یک معامله فروش انجام دهیم تا بتوانیم میزان سود یا ضرر را محاسبه نماییم. برای مثال ما 1 لات یا 100000 واحد از یک جفت ارز خرید می کنیم (جفت ارز ما دلار آمریکا در مقابل ین ژاپن است (USD/JPY)) که در هنگام خرید نرخ برابری جفت ارز 117.50 است پس در واقع 11،750،000 ین ژاپن که از حاصلضرب دو عدد قبلی به دست آمده به ما فروخته شده است. حال در معامله فروش همان 100000 واحد خریداری شده را می خواهیم بفروشیم اما با نرخ برابری 118.50 که حاصلضرب دو عدد 11،850،000 ین ژاپن خواهد شد. که تفاضل دو عدد بدست آمده میزان سود ما که 100،000 ین ژاپن هست را نشان می دهد که اگر بخواهیم آن را به دلار تبدیل کنیم کافی است تقسیم بر 118.50 نماییم که برابر با 843.88 دلار آمریکا می شود‌.

ببینیم که تفاوت پایه پولی و نقدینگی چیست؟ با توجه به توضیحاتی که در خصوص  پایه پولی و نقدینگی گفته شد این چنین می توان گفت که  پایه پولی تنها شامل ارزی است که در گردش می باشد و همچنین ذخایر نقدی در بانک می باشد.

هرچه میزان ذخیره بانکها در بانک مرکزی افزایش بیشتری پیدا کند باعث می شود که بانکها دچار تضعیف قدرت تولید پول شوند و در نتیجه حجم نقدینگی به سمت پایه پولی میل میکند. هر چه مبلغ پولی که در دست مردم است بیشتر باشد انجام مبادلات و معاملات تجاری با سرعت بیشتری صورت می گیرد.  

و اما در خصوص فرق نقدینگی و پایه پولی باید گفت که  نقدینگی  یک اصطلاح گسترده است که کل عرضه پول در یک کشور را شامل می شود. تاثیر نقدینگی در اقتصاد شایان توجه است. در اقتصاد پول و هر آنچه که مشابه پول است را نقدینگی می گویند. نکته مهمی که باید به آن توجه کرد که این است که این دو مفهوم با هم یکی نیستند. در ادامه به تفصیل در مورد پایه پولی و اهمیت آن خواهیم گفت با ما همراه باشید.  

 در ادامه بررسی تفاوت پایه پولی و نقدینگی، همانطور که قبلا هم گفته شد پایه پولی به همه پول ایجاد شده به وسیله بانک مرکزی گفته می شود  که قابلیت نقدشوندگی بالایی را نیز دارا می باشد. اگر بخواهیم دقیق تر بگوییم اساسا پایه پولی موارد زیر را شامل می شود.

• تمام پول نقد، از جمله اسکناس که در دست مردم و در گردش عمومی قرار دارد.
•  بخشی  از کل پول مردم که در بانک‌ها سپرده‌گذاری کرده اند.
• پولی که به وسیله بانک‌های تجاری در بانک مرکزی ذخیره شده است.

جهت درک بهتر این مفهوم. مثالی را برایتان می آوریم فرض نمایید در  یک کشور، کل مقدار اسکناس و سرمایه ای که در دست مردم است چیزی معادل  500 میلیون دلار  می باشد. به علاوه، 200 میلیون دلار از اسکناس‌های مردم  نیز به صورت سپرده در بانک‌های تجاری قرار داده شده است و همینطور بانک‌های تجاری نیز رقمی برابر 300 میلیون دلار پول نقد در بانک مرکزی کشور ذخیره کرده‌اند. در نتیجه پایه پولی کشور مورد نظر برابر با مجموع این سه مقدار خواهد بود یعنی یک میلیارد دلار.

بانکهای مرکزی بنابر سیاستهای اتخاذ شده بر پایه عرضه و تقاضا می توانند پایه پولی را افزایش (رشد پایه پولی)و یا کاهش دهند. در بسیاری از کشورها دولت با خرید و فروش اوراق بهادار پایه پولی را کنترل می نماید که به این کار در اصطلاح عملیات بازار باز گفته می شود. همینطور تغییر نرخ بهره و ذخایر قانونی هم می تواند پایه پولی را تحت تاثیر قرار دهد.

در این قسمت از مقاله تفاوت پایه پولی و نقدینگی، قصد داریم در مورد چگونگی مدیریت پایه پولی با شما صحبت کنیم. مدیریت پایه های پولی در هر کشوری توسط نهادهای مالی و در بیشتر مواقع توسط بانکهای  مرکزی مدیریت و کنترل می شود. باید بدانیم که که به مجموعه اقداماتی که بانکهای مرکزی در راستای دستیابی به اهداف خود انجام می دهد سیاستهای پولی اطلاق می شود. از جمله کنترل کردن پایه پولی در اقتصاد. بنا بر هر سیاست پولی که توسط بانک مرکزی هر کشور اتخاذ می گردد می توان پایه پولی را تغییر داد این تغییر می تواند افزایشی باشد و یا کاهشی.

لازم به ذکر است که پایه پولی تاثیر زیادی در اقتصاد و همینطور رفتارهای اقتصادی افراد، سازمان‌ها و شرکت‌ها می تواند داشته باشد. این تاثیر می تواند منجر به ایجاد تغییر در بسیاری از متغیرهای اقتصادی مثل  نقدینگی و تورم گردد.  به همین دلیل بانک‌های مرکزی از طریق سیاست های پولی و دیگر ابزارهایی که در اختیار دارند سعی در تنظیم پایه پولی و  در نتیجه ایجاد ثبات در اقتصاد دارند.

مطلب را در مورد بررسی  تفاوت پایه پولی و نقدینگی با پرداختن به  پاسخ  این سوال که مصارف پایه پولی چیست؟ ادامه می دهیم. پول پایه عبارت است از آن میزان اسکناس و مسکوک (سکه) که در جریان است. یعنی آن بخشی که  در صندوق بانک مرکزی موجود نمی باشد.  همینطور به اضافه تمامی ذخایر سیستم بانکی که نزد بانک مرکزی قرار دارد مانند ذخایر قانونی و ذخایر اضافی.

در اینجا یادآوری می شود که موجودی سکه  و یا اسکناس، دومین قلم از دارایی ترازنامه بانک مرکزی بوده و منظور از آن مقدار سکه و اسکناسی می باشد که بانک مرکزی در صندوق خود جهت اقدامات  جاری‌اش نگهداری و ذخیره می کند. خال اگر بانک مرکزی در میان اقلام ترازنامه خود اقدامی صورت دهد که منجر به افزایش مستقیم پایه پولی گردد، پول بیشتری منتشر شده و عرضه پول افزایش خواهد یافت و یا عکس آن اتفاق می افتد. 

از طرف دیگر هم انجام هرگونه فعالیتی از سوی بانک مرکزی که منجر به بالا رفتن ذخایر اضافی بانک مرکزی گردد، باعث بالا رفتن قدرت وام دهی و اعتبار دهی و همینطور خلق سپرده های جاری برای سیستم بانکی می شود که باز هم به افزایش عرضه پول منتهی خواهد شد. 

بد نیست که برای درک بهتر  تفاوت پایه پولی و نقدینگی اشاره ای هم داشته باشیم به منابع پایه پولی، حتما تا به اینجا با مفهوم پول پرقدرت آشنا شده اید. ببینید دوستان پایه

پولی از دو طریق مصارف و همینطور منابع محاسبه می گردد، بالاتر مصارف را بررسی کردیم و اکنون به توضیح منابع خواهیم پرداخت. منابع پایه پولی عبارتند از: 

•  ذخیره طلا یکی از مهمترین منابع پایه پولی است. 
• دارایی های خارجی را می توان به عنوان دیگر منبع پایه پولی دانست. بانک مرکزی این توان را دارد که با تغییر در خالص دارایی های خود در بازار ارز دخالت نماید.
• دارایی ترازنامه از دیگر منابع پایه پولی است. کشورهایی که در آنها بانک مرکزی مستقل نیست و یا آنکه نظام مالی قوی ندارند، دولت برای جبران کسری بودجه از بانک  مرکزی قرض می گیرد. اما در کشورهایی که بانک مرکزی دارای استقلال است. برای اعمال تنظیمات مناسب پول و نقدینگی، اوراق قرضه دولتی را که در دست مردم است  خرید و فروش می نماید.
• بانکهای بدهکار از دیگر  منابع پایه پولی هستند.  به این صورت که بانک مرکزی به سیستم بانکی وام می دهد. این پول وام گرفته شده از بانک مرکزی توسط بخش خصوصی همان پول پرقدرت می باشد که می تواند با خلق اعتبار به چندین برابر تبدیل گردد. 
• و در نهایت خالص دارایی های بانک مرکزی یکی دیگر از منابع پایه پولی است.

بعد از آنکه  تفاوت Monetary Base و نقدینگی را بررسی کردیم و دیدیم که  تفاوت پایه پولی و نقدینگی چگونه بر بازار و اقتصاد تاثیر گذار باشند. در این بخش قصد داریم که تاثیر این دو عامل را بر اقتصاد بررسی کنیم. پایه پولی یا پول پرقدرت جزء عرضه پول یک کشور است. … هنگامی که فدرال رزرو صندوق های جدیدی برای خرید اوراق قرضه از بانک های تجاری ایجاد می نماید، بانک ها شاهد افزایش دارایی های خود میباشند که این امر باعث می شود پایه پولی یا پول پرقدرت  گسترش پیدا کند. 

حال ببینیم که نقدینگی چگونه بر نرخ ها تاثیر می گذارد؟ کمبود وجوه منجر به افزایش سریع نرخ استقراض میگردد که در نتیجه مانع کاهش نرخ وام بانک ها می شود. و همچنین این امر باعث افزایش بازده اوراق قرضه می گردد. در صورتی که افزایش بازده اوراق قرضه اتفاق بیفتد، هزینه استقراض نیز افزایش می یابد.

اکنون به هر دو هدف در این مقاله دست یافتیم یک  تفاوت پایه پولی و نقدینگی و دیگر تاثیر این دو عامل بر اقتصاد.