شاخص نرخ تورم

به افزایش سطح قیمت ها در بازار در یک دوره زمانی مشخص، تورم می گویند. شاخص نرخ تورم روند افزایش قیمت ها را نشان می دهد و مشخص می کند که وضعیت قدرت خرید در یک جامعه با توجه به ارزش پول در یک دوره ثابت چگونه است. بنابراین این شاخص وسیله ای برای سنجش میزان کارایی اقتصاد در هر جامعه به حساب می آید. شاخص نرخ تورم برابر با تغییرات شاخص قیمت که شاخص قیمت مصرف کننده CPI است، می باشد. محاسبه شاخص نرخ تورم به وسیله محاسبه قیمت ها به صورت هفتگی یا ماهانه یا سالانه برای تهیه سبد کالای پایه انجام می شود. تعیین کننده سبد کالای پایه، بانک مرکزی می باشد.

نرخ تورم به میزان و روند افزایش قیمت در بازار ها اشاره دارد. شاید در اخبار فارکس خبر هایی مبنی بر افزایش نرخ تورم مشاهده کرده باشید. خیلی از معامله گران تصور می کنند که افزایش شاخص نرخ تورم به معنی افزایش قیمت است و کاهش نرخ تورم کاهش قیمت ها در بازار است. در حالی که افزایش نرخ تورم به معنی تسریع روند افزایش سطح قیمت هاست و کاهش آن به معنی کاهش سرعت افزایش قیمت است.

اندازه گیری نرخ تورم به سه مقطع تقسیم می شود :

١ – نرخ تورم به صورت نقطه به نقطه

٢ – نرخ تورم هر سال نسبت به سال پایه

٣ – نرخ تورم متوسط سالانه

شاخص نرخ تورم در مقطع نقطه به نقطه، از طریق درصد تغییراتی که در شاخص CPI در یک دوره زمانی نسبت به دوره دیگر به وجود می آید، اندازه‌گیری می‌شود. 

متوسط نرخ تورم سالانه نیز از طریق محاسبه میانگین هندسی نرخ تورم در ماه از سال به دست می آید.

شاخص نرخ تورم در سال منتهی به هر ماه، از طریق محاسبه درصد تغییرات شاخص CPI در هر دوازده ماه منتهی به ماه مد نظر حاصل می شود.

در جدول زیر می توانید شاخص نرخ تورم را در سال های مختلف در کشور ایران مشاهده کنید. سال پایه در جدول زیر سال ١٣٩٠ می باشد.

اقتصاددانان دو دلیل مهم برای وجود تورم در نظر می گیرند : ١ – کاهش عرضه یا افزایش تقاضای کل بازار ٢ – رشد نقدینگی این عوامل به شدت بر شاخص نرخ تورم در دوره های مختلف تاثیر می گذارند. بنابراین تورم پدیده‌ ای است که از عدم تناسب میان نقدینگی و عرضه کالا و خدمات ایجاد می شود. پس هر چقدر شاخص نرخ تورم افزایش یابد، قدرت خرید پول یک کشور، کاهش پیدا می کند. برای مثال یک کالای مشخص برای فروش به ٢٠ نفر عرضه می شود. هر کدام از این ٢٠ نفر برای خرید کالای مد نظر خود، قیمت خاصی را پیشنهاد می کنند. ولی اگر تعداد کالا ثابت بماند و افزایش پیدا نکند و مشتریان به تعداد ٢٠٠ نفر برسند، طبیعتا فروشنده کالای خود را به خریداری می‌ فروشد که قیمت پیشنهادی بالاتری نسبت به بقیه داشته باشد. این قیمت از ارزش واقعی کالا بیشتر خواهد بود. مثال بالا نشان دهنده این است که هر چه میزان مشتری بیشتر و کالا محدود باشد باعث ایجاد تورم می شود و قیمت‌ها بالا می‌رود. شاخص نرخ تورم اینگونه افزایش پیدا می کند.

تورم در تمام بازار های مالی وجود دارد زیرا نوسانات قیمت از ویژگی های اصلی هر بازار است. نرخ تورم در بازار فارکس بیانگر افزایش نسبی قیمت ارز ها و کالا های مختلف می باشد. پیگیری انتشار شاخص نرخ تورم در بازار فارکس می تواند به سود معامله گران باشد. زیرا آنها می توانند دارایی های خود را در دوره های افزایش تورم با قیمت خیلی بیشتری بفروشند. در حالیکه ممکن است آن دارایی ها را با قیمت خیلی پایین تری خریداری کرده باشند. از این رو معامله گران بازار فارکس، اخبار تورم این بازار را دنبال می کنند تا بتوانند از این رویداد به سود خود بهره گیری کنند.

تورم از عوامل موثر بر ارزش یک ارز محسوب می شود و از این جهت تاثیر و نقش پررنگی در بازار فارکس دارد. با ایجاد و افزایش تورم در بازار، فعالیت معامله گران ممکن است کاهش یابد. زیرا بسیاری از معامله گران حاضر به پرداخت قیمت های بالا برای ارز های مختلف نیستند و منتظر می مانند تا تورم مهار شود. با این حال گاهی افزایش قیمت ارز ها و کالا های بازار فارکس، معامله گران را خوشحال می کند و به فروش تمایل بیشتری پیدا می کنند.شاخص نرخ تورم می تواند معیاری برای سنجش موقعیت بازار باشد. معامله گران می توانند وضعیت بازار را با توجه به این شاخص بررسی کنند و بدانند که چه زمانی باید معامله کنند و چه زمانی دست نگه دارند.