سوآپ در فارکس (swap)

سوآپ چیست؟ به بیان ساده زمانی که دو طرف قرارداد سندهای مالی را مبادله می کنند، قرارداد سوآپ (Swap) صورت می گیرد. سندهای مالی همانند نرخ بهره، جریان های نقدی، اوراق بهادار مشتق، کالاها و اوراق بهادار است. معمول ترین استفاده از سوآپ برای نرخ بهره بوده که از آن برای کاهش هزینه های قرض گرفتن استفاده می شود.

اگر مفهوم سوآپ تا اینجا برای شما گنگ بوده و به طور دقیق متوجه پاسخ سوال سوآپ چیست نشده اید، به این مثال توجه کنید. دو شرکت را با اعتبار و سابقه متفاوت در نظر بگیرید. شرکت اول یک شرکت کم سابقه و با اعتبار کم و شرکت دوم یک شرکت قدیمی تر و با اعتبار بیشتر است. این دو شرکت هر کدام یک وام به یک ارزش دریافت می کنند. نرخ بهره وام برای شرکت اول متغیر بوده و معمولا بیشتر از نرخ بهره ثابت است. در مقابل نرخ بهره برای شرکت دوم ثابت و با توجه به سوابق آن میزان کمتری است. این دو شرکت یک قرارداد سوآپ تنظیم کرده و نرخ بهره هایشان را با یکدیگر جا به جا می کنند.

فرض کنید نرخ بهره شرکت اول در زمان انعقاد قرارداد سوآپ برابر 6% و نرخ بهره شرکت دوم ثابت و برابر 5% است. در این زمان شرکت اول که اعتبار کم و نرخ بهره متغیر پرداخت می کرد، نرخ بهره ثابت و 5 % را پرداخت می کند که هم از نرخ بهره قبلی کمتر بوده و هم تا پایان تسویه ثابت است. در مقابل زمانی که اوراق با نرخ بهره متغیر به شرکت دوم و با اعتبار بالا انتقال می یابد، نرخ بهره برای شرکت دوم ثابت و معمولا کمتر از نرخ بهره رایج می گردد. برای مثال نرخ بهره برای شرکت دوم به واسطه اعتباری که دارد به 4% تغییر کرده و ثابت می ماند. در این حالت هم شرکت اول و هم شرکت دوم با انعقاد قرارداد سوآپ سود کرده اند.

سوآپ در فارکس چیست؟ سوالی که اغلب معامله گران می پرسند و تصور می کنند سواپ نیز همانند اسپرد و کمیسیون به تمام معاملات تعلق می گیرد. اولین نکته درباره سواپ در فارکس این است که سوآپ تنها به معاملاتی که از 24 ساعت به بالا باز باشند، تعلق می گیرد. اگر شما جزو آن دسته از معامله گرانی هستید که پوزیشن های معاملاتی را کمتر از یک روز باز نگه می دارید، لازم نیست نگران نرخ بهره شبانه در فارکس و یا همان سوآپ در فارکس باشید. اما اگر به هر دلیلی از جمله پیش بینی افزایش نرخ یک کالای معاملاتی، یک پوزیشن را بیش از یک روز باز نگه داشتید، هزینه شبانه در فارکس برای شما محاسبه می گردد. مفهوم سوآپ و نرخ بهره شبانه در فارکس، مطالبی هستند که در ادامه بیشتر به آن ها خواهیم پرداخت.

مقدار سوآپ در فارکس چقدر است؟ اگر می خواهید پاسخ این سوال را دریابید، باید نرخ بهره کالاهای معاملاتی در فارکس را بدانید. نرخ بهره کالاهای معاملاتی و یا ارزها متغیر بوده و توسط دولت ها و بانک های مرکزی تعیین می شوند. برای مثال نرخ بهره دلار ایالات متحده آمریکا توسط بانک مرکزی یا فدرال رزرو تعیین می گردد. اساس و پایه سوآپ در فارکس همانند اساس و پایه سواپ در دیگر جریان های مالی، نرخ بهره است. در نتیجه برای معامله جفت ارزها، طلا، نفت، شاخص ها و… در فارکس پیش از هر چیز باید از نرخ بهره هر کالا مطلع شوید. در این صورت می توانید مقدار سوآپ در فارکس را به راحتی محاسبه کنید.

اختلاف نرخ بهره در فارکس، روش محاسبه سواپ در فارکس است. برای مثال شما قصد معامله جفت ارز EUR/USD را دارید. فرض کنید نرخ بهره یورو 3% و نرخ بهره دلار 1% است. اگر شما در پوزیشن فروش باشید، در واقعا یعنی یورو فروخته و دلار خریداری می کنید. در این حالت یعنی شما برای فروش یورو، نرخ بهره یورو را پرداخت و برای خرید دلار، نرخ بهره دلار را دریافت می کنید. در مقابل اگر در پوزیشن خرید جفت ارز EUR/USD باشید، دلار فروخته و یورو خریداری می کنید. به همین ترتیب برای فروش دلار باید نرخ بهره دلار را پرداخته و برای خرید یورو نرخ بهره یورو را دریافت کنید. اختلاف نرخ بهره در فارکس همان سوآپ در فارکس است. در این مثال این جفت ارز اختلاف نرخ بهره در فارکس برابر 2% می شود.

هزینه شبانه در فارکس (SWAP) و یا همان سواپ، به دو نوع سوآپ منفی و سوآپ مثبت تقسیم می گردد. به بیان ساده اگر نرخ بهره ارزی که می خرید از نرخ بهره ارزی که می فروشید کمتر باشد، سوآپ فارکس منفی می شود. به مثال بخش بالا باز می گردیم. در این مثال زمانی که شما در پوزیشن فروش قرار می گیرد، باید برای فروش یورو نرخ بهره یورو را بپردازید و برای خرید دلار نرخ بهره دلار را دریافت کنید. از آنجایی که نرخ بهره یورو برابر با 3% و نرخ بهره دلار برابر با 1% است، شما در پوزیشن فروش این جفت ارز، سوآپ منفی بدست می آورید.

در زمان هایی که سواپ در فارکس منفی است، کاربر باید سوآپ را به عنوان هزینه شبانه در فارکس، به کارگزاری بپردازد. برای اجتناب از سوآپ منفی و پرداخت سوآپ به بروکر فارکس، پیش از انجام معامله از نرخ بهره ها مطلع شوید. به علاوه اگر جفت ارز با نرخ بهره بالا را فروخته و در مقابل جفت ارز با نرخ بهره پایین خریداری می کنید، مدت زمان باز نگه داشتن پوزیشن را در نظر داشته باشید. سوآپ منفی در بازه زمانی طولانی شامل هزینه های زیادی برای کاربران می گردد.

سوآپ در فارکس زمانی مثبت است که اختلاف نرخ بهره ها در فارکس مثبت شود. همانند روشی که برای حساب نرخ بهره در فارکس و سوآپ منفی حساب کردیم، باید اختلاف نرخ بهره ها را بدست آوریم. اگر نرخ بهره کالای معاملاتی که قصد خرید آن را داریم بیشتر از نرخ بهره کالای معاملاتی که قصد فروش آن را داریم باشد، سوآپ مثبت می شود.

در حالت هایی که سوآپ در فارکس مثبت است، بروکر فارکس به کاربر مقدار سوآپ را می پردازد. در مثال جفت ارز EUR/USD با نرخ بره های 3% و 1%، زمانی که در پوزیشن خرید قرار می گیرد، سوآپ مثبت است و شما با خرید این جفت ارز مبلغی را به عنوان سوآپ دریافت می کنید.

همانطور که پیش تر نیز گفته شد سوآپ می تواند بر اساس دارایی های متفاوتی از جمله سهام، اوراق بهادار، کالا و… باشد. ارز یکی از پایه هایی است که سواپ می تواند بر مبنای آن تعریف شود. قرادادها سوآپ ارزی شامل سه نوع سوآپ ارزی ثابت-ثابت (Fixed for Fixed) سوآپ ارز ثابت متغیر (Fixed for Flow) و سوآپ ارز متغیر-متغیر (Flow for Flow) هستند.

به طور کلی در سوآپ ارزی طرفین معامله نرخ بهره های ارزهای متفاوت را معامله می کنند. در سوآپ ارزی ثابت ثابت که متداول ترین نوع سوآپ ارزی به حساب می آید، طرفین قرارداد به ازای یک نرخ بهره ثابت برای هر یک از ارزها معامله را انجام می دهند. برای سوآپ ارز شناور ثابت یکی از طرفین نرخ بهره متغیر یک ارز و طرف دیگر نرخ بهره ثابت ارز دیگر را می پردازد. در سوآپ ارزی متغیر-متغیر نیز هر دو سمت قرارداد سوآپ نرخ بهره های متغیر برای هر یک از ارزها را می پردازند.

احتمالا از گرایش بازار به سمت معاملات ارزهای رمزنگاری شده یا کریپتو مطلع هستید. معمولا بروکرهای فارکس برای کریپتو سوآپ بالایی در نظر می گیرند. سوآپ در کریپتو معمولا به اندازه ای زیاد است که معامله و نگه داشتن آن ها برای معامله گران صرفه اقتصادی ندارد.

سوآپ در فارکس و یا سوآپ در هر بازار مالی دیگر بر اساس قراردادهای سوآپ بین طرفین صورت می گیرد. همانطور که تا به این جا چندین بار بیان شد، قراردادهای سوآپ می توانند بر اساس هر نوع کالای معاملاتی از جمله اوراق بهادار، جریان های نقدی، کالاها و… باشد. به جز قراردادهای سوآپ ارز، در دیگر قراردادهای سوآپ هیچ مبلغی بین طرفین معامله رد و بدل نمی گردد؛ بلکه قراردادهای سوآپ شامل مجموعه ای از قراردادهای آتی بین طرفین به شمار می آید. قراردادهای سوآپ دارای یک بازه تسویه و یک زمان خاتمه هستند.

زمان خاتمه به معنای پایان یافتن قراردادهای سوآپ بین طرفین قرارداد است. قراردادهای سوآپ در بازارهای فرا بورس منعقد می شوند. قراردادهای سوآپ می توانند با توافق طرفین پیش از زمان سررسید قرارداد نیز خاتمه یابند. به طور کلی قراردادهای سواپ دارای ریسک بالایی از لحاظ اعتبار شرکت ها هستند.